Hoàng Đằng
VÌ ĐÂU NÊN NỖI? *
Truyện ngắn
Anh luôn ở
trong nhà. Việc đi ra
ngoài đơn giản thế mà, đối
với anh, cũng không được.
Cánh tay phải
co rút, khuỷu tay thành một góc vuông, bàn tay cong queo
nằm ngang ngực, bàn chân bên phải kéo lết, nhấc
không lên, muốn di chuyển, anh phải chống gậy.
Quần áo nhàu nát, trông
không được sạch sẽ, đầu
tóc rối bù xù, anh mới 50 tuổi mà dáng dấp
như một ông cụ 80.
Anh sống
ở một làng quê vắng vẻ. Đường
làng luôn im mát; ánh mặt
trời không làm sao xuyên
lọt qua vòm ngọn tre dày lá úp chéo lên nhau
từ hai hàng tre hai bên.
Ngay giữa
ban ngày, khách vào làng muốn
tìm nhà ai, hỏi chuyện gì rất khó khăn. Hiếm
người tới lui trên đường, nhà nào cũng khép cửa. Có lẽ mọi
người đều ra đồng hoặc
đi làm ăn xa.
Căn nhà lợp
tôn fibro-ciment, màu tôn sẫm
đen, tường xây gạch đúc bằng ciment (hay vôi) và cát sạn - chỉ xây, không tô trát, loang lỗ từng mảng,
nền nhà bằng đất nện,
sủi bụi, không lì phẳng.
Trong nhà, đồ
đạc chẳng có gì đáng giá.
Ở căn
đàng đông, cái giường tre
trải chiếu lác rách để lộ những
thanh vạc kết bện bằng
mây gãy nhiều đoạn; trên đó, một cái rechaud nấu bằng dầu
hỏa, hai cái soong nhỏ nhọ bám dày sắp
một hàng dọc ở mé trong.
Ở căn
giữa, cái sập đóng bằng ván ép lấy từ doanh trại
quân đội Mỹ, bên trong không biết đựng gì; còn bên trên, ở chính giữa,
bày biện một bàn thờ: lư hương,
di ảnh một bà già, cây đèn dầu bé tí – đó là nơi thờ người
mẹ thân yêu của anh vừa mất
cách đây mấy tháng; một que hương đang cháy, những
tia khói nhỏ cuộn hình lò xo bay lên.
Ngôi nhà nằm
giữa khu vườn rộng, chi chít cây ăn quả: nào là ổi,
nào là chanh, nào là cam, nào là vả,
nào là mít ... Bóng râm che kín mặt
đất, không có một cây hoa dại, cỏ dại
nào mọc nổi.
Trước
nhà, một đám đất trống dày đặc
cỏ cú xanh lè. Sân nhà anh
đấy! Hiếm bước chân giẫm
lên, đất màu mỡ do phù sa bồi lợp, cỏ
dại tha hồ sinh sôi nẩy nở.
Anh đang sống
lủi thủi một mình, kéo sự
sống qua ngày nhờ một phần
vào trợ cấp ít ỏi của
Nhà Nước, một phần vào sự
giúp đỡ không đều của bạn
bè, và một phần vào sự chiếu
cố họa hoằn của
những nhà hảo tâm.
Dù sao, anh vẫn
làm thơ, viết văn. Viết để quên thời
gian, viết để quên hoàn cảnh bi đát, viết để giải
tỏa tâm sự, viết để
khoe với những người có lòng tốt
thỉnh thoảng đến thăm.
Anh mồ
côi cha lúc mới một tuổi. Mẹ
anh chỉ sinh một mình anh. Bà góa chồng lúc 20 tuổi. Bà ở vậy
thờ chồng, nuôi con. Tất cả tương
lai của bà kỳ vọng vào anh; bao nhiêu dục tình của bà không bùng vỡ được là nhờ
có anh bên cạnh.
Anh sinh ra và lớn
lên trong thời chiến. Giữa bom rơi
đạn nổ, mẹ con luôn bên nhau; lúc anh thơ dại, mẹ
bồng bế, lúc anh biết đi, mẹ dắt
dìu. Khổ nhất là những khi chiến
sự xảy ra tại quê nhà, mẹ
con phải tản cư từ
nơi này qua nơi khác.
Anh đến
tuổi đi học; mẹ gởi
anh đến trường, học hành tử
tế. Tốt nghiệp đại
học, anh ra đời có công ăn việc làm đàng hoàng.
Trong làng ở
xóm dưới, một cô gái cùng học với anh và ra trường
cùng làm một cơ quan với anh. Anh và chị
chung lối đi, chung đường về, lâu ngày, đem lòng yêu nhau. Rồi họ hàng hai bên tác hợp
vợ chồng cho anh chị.
Một
gia đình hạnh phúc đang
thành hình; mẹ lo việc nhà, vợ chồng đi làm công sở,
xứng đôi vừa lứa. Cuộc
sống không có chi gọi là giàu có, nhưng thoải mái; thấy
vậy, dân làng ai cũng
thèm, cũng khen, cũng mừng.
Hạnh
phúc chưa được bao lâu thì anh đột ngột bệnh.
Nghe nói trong đêm đang ngủ
với vợ, anh bỗng thở
mạnh, nhịp thở không đều,
hụt hơi từng chặp,
anh đau quặn ở trong lồng ngực, đau dữ
dội trên đầu, rồi hôn mê, nằm
liệt. Hoảng hốt, mẹ
và vợ đưa anh đi cấp cứu ở
bệnh viện.
Mẹ và
vợ luôn ở bên anh, lo lắng theo bệnh tình của anh. Nhà đóng cửa cả thời
gian dài. Ai cũng nghĩ anh sẽ
chết, để lại mẹ
già và vợ “dại”. May là qua thời gian, anh tỉnh dần, cử
động được chút ít, miệng nói được, nhưng tiếng
không rõ.
Anh ra viện
trong tình trạng mới đi được chập
chững. Về gia đình, sức khỏe anh phục
hồi dần. Vợ anh trở
lại công sở, mẹ một
mình ở nhà săn sóc anh.
Đêm về,
mẹ nằm riêng trên sập; vợ chồng
anh nằm ở căn đầu đông.
Rồi vợ anh có triệu chứng “hôi cơm
tanh cá”, thường nôn ọe. Chị có thai; nhìn bụng
mình lớn dần, chị rất
phấn khởi; dù sau này anh tật nguyền, đứa
con sẽ là sợi dây gắn kết
hôn nhân có hậu, bền lâu giữa anh và chị. Đi đâu, gặp ai, chị cũng khoe sắp có con. Anh thì bình thản, không tỏ vẻ gì mừng
vui hay buồn bực. Nhưng tính tình mẹ
anh trở nên bất thường, lúc thì mừng
vì sắp có cháu, lúc thì
nghi ngờ khả năng tình dục để sinh con của
anh.
Vì thế,
không khí gia đình mỗi
ngày mỗi nặng nề ngột
ngạt.
Thấy bụng chị to, mấy
bà hàng xóm “dư công rỗi việc” đưa
ra những bình luận tiêu cực. Dư luận
đã làm mẹ anh trở nên cáu gắt, đổ tội
cho con dâu ngoại tình.
Vợ anh
bị chưởi mắng thường
xuyên vì những chuyện “không đâu vào đâu”. Làm cá,
chị bị chê không đánh sạch vảy, nấu
cơm mềm, bị chê nhão, nấu
cơm khô, bị chê cứng ... Chị
cứ cúi đầu chịu đựng
những búa rìu của “mụ gia” khó tính. Để
tự an ủi, chị cứ
nghĩ: ấy là chuyện thường thôi. “Thương
trái ấu cũng tròn, ghét
trái bòn hòn cũng méo”. Chị
nhẫn nhục, hy vọng thời
gian sẽ minh oan cho chị.
Chị về “vượt cạn”
ở nhà cha mẹ đẻ - sinh một
bé gái. Mẹ anh không hề lai vãng; cháu đủ tháng, bà cũng không đến bàn chuyện tổ chức
“khẳm tháng”. Cháu sinh
ra đủ ba tháng 10 ngày,
theo tập quán, bà cũng
không đến rước dâu và cháu nội về nhà.
Một buổi sáng, mẹ chị dìu chị
và ẵm cháu về lại nhà anh. Họ
mới tới cổng, mẹ
anh nhìn ra, thấy, gào
thét:
- Ôi Trời
ơi! Đất ơi! Lấy
thằng mô có con thì đem về nhà thằng ấy,
đừng đem “phong long” tới đây. Trời ơi! Đất
ơi!
Bà vừa
la vừa chạy ra, một tay cầm
cái chổi, một tay cầm nắm
rơm và một nắm lá bốm
chuẩn bị sẵn. Bà bật
lửa, đốt lên ở giữa
lối vào, lá bốm cháy nổ lách tách; bà đưa chổi khua qua khua lại
trước mặt bà thông nghị, con dâu và đứa cháu nội.
Chị ẵm con theo mẹ đẻ trở
về.
“Bụng
buồn chẳng biết nói năng chi”. Trớ
trêu thay! con chim khuất
trong tán lá cây khế cao
trong vườn nhà bên đường, cất tiếng
hót từng hồi; tiếng hót con chim là do trời sinh, chắc
chắn mang thông điệp vui chào mừng một ngày mới.
Tuy nhiên, với tâm trạng lúc ấy, chị
nghĩ con chim cũng quái ác không kém gì con người,
chị nghe rồi diễn dịch
tiếng hót như một lời
xua đuổi hùa : ”Đi về cả hết!
Đi về cả hết! Đi về
cả hết!”
29/9/2014