Mà Ngon Con Dế Sau Biền… - Lê Đức Dục
Tuổi thơ của những
đứa trẻ nhà quê có thể chưa cầm tới kiệt tác “Dế mèn phiêu lưu ký” của ông nhà
văn Tô Hoài nhưng chắc không có đứa nào
không từng gắn bó với những trò chơi gắn bó với chú dế trên đồng bãi quê nhà.
Những chú dế để chọi (có vùng gọi là con
…tiên tiến) là trò chơi vui nhộn bao nhiêu thì những con dế
trũi mùa nước lũ
lại gợi nên bao nhiêu hương vị quê nhà, thơm thảo bình dân mà vô cùng đắt giá.
Tháng Chín, tháng
Mười, trời làm trận lũ, nước tràn vào các hang đất, dế cứ vậy lúc nhúc ngoi
lên, nỗi dập dềnh bám theo rều rác, lênh đênh theo nguồn lũ.Những bè rác ấy gặp
nhau giữa dòng mưa lũ cứ dày lên như những hòn đảo bằng bè lau sậy của người
dân Uros trên hồ Titicaca bên Nam Mỹ, khác chăng cư dân trên những bè sậy ấy là
những chú dế béo mũm, nâu óng hay vàng ươm. Hòn đảo lau sậy và những cư dân dế
cứ trôi dạt như thế cho đến khi tấp vào một bờ tre dọc bãi biền nào đấy và cứ
thế , hạ dần xuống theo mực nước rút. Nhà tôi ven sông Hiếu, cứ sau lũ thế nào
cũng có hai việc: đi mót củi rều và bắt dế từ trong mớ củi rều lều bều ấy,
nhưng làm sao bắt hết được bầy dế kia? Những con trốn thoát sẽ chui ra khỏi hòn
đảo lênh đênh kia để đào cho mình những ngôi nhà trên cánh đồng phù sa ven
sông. Những bãi biền ven sông Hiếu sau
lũ còn lại lớp phù sa pha cát mịn ướt, vì phù sa nhiều cát nên nước rút nhanh,
để lại lớp đất pha mềm tơi xốp. Mùa săn dế bắt đầu. Chir với một cái cuốc nhỏ và không cần mất công tìm
kiếm, ngôi nhà của dế được đánh dấu bằng lớp đất mịn, tơi thành hạt nhỏ lún mún
như hạt cườm bằng đất đùn lên trên lớp phù sa. Cái “mún” dế ấy là số đất được
con dế trũi đã miệt mài đào suốt đêm để tạo nên hang sâu trong đất.Chúng cứ
nghĩ sẽ ấm êm trong mê cung ấm áp của mình, nào biết đâu những kẻ săn dế chỉ
cần nhìn cái “mún” kia và bổ vài nhát cuốc thật lực sẽ thấy một vòm hang hiện
ra dưới lòng đất. Căn cứ vào lối hang mà có thể cuốc thêm nông hay sâu, nhưng
thường chỉ dăm bảy nhát cuốc là có thể truy tới tận hang ổ, cẩn thận hơn thì
ngắt cọng cỏ gà thò vào lòng hang để đo độ sâu của hang , ước cự ly xa gần mà
cuốc cho đúng để lưỡi cuốc khỏi chắn ..đứt đầu dế .
Con dế trũi hiền
lành không còn đường thoát, co ro trong góc hang. Và cứ thế, mỗi hốc sâu là một chú dế run rẩy , chú nào hung
hăng lắm có thể vùng chạy nhưng đôi càng dế dẫu dũng mãnh đến mấy cũng không
nhanh bằng con người. Cao thủ đào dế, chỉ vài giờ tranh thủ buổi trưa có thể
kiếm được cả trăm con dế béo mẫm.
Nhưng ít ai đi đào
dế một mình. Nhà quê tầm này nông nhàn, mấy anh em , có khi cả mấy bố con cuốc
to cuốc nhỏ ra bãi đào dế, hình như khác với những công việc khác, đào dế vừa
mang niềm vui của một cuộc đi săn “mi ni”, vừa biết chắc sau cuộc săn sẽ có một
món đồ mồi ngon bổ (mà không hề rẻ) , nhưng hơn hết, đó là một niềm vui quê
kiểng mà những kẻ vốn suốt ngày cắm mặt vào laptop, vào iPad hay lao đi trên
đường theo những chuyến ngược xuôi mưu sinh, nếu có một quê nhà để nhớ, có một
mẹ già để về thăm có một bãi biền để vác dường đi đào dế sẽ thấy đấy là niềm
vui khó có gì sánh được!
Gọi đó là niềm vui
giản dị chứ không là niềm vui “cơm gạo” bởi cũng món dế này, ai đã từng qua
Campuchia sẽ thấy dế ở xứ này là một món ăn thường trực, dế ở đây nhiều như xe
bánh mì trên phố ở ..Sài Gòn. Người Campuchia bắt dế rất đơn giản: Chỉ cần một
bóng đèn neon thắp sáng treo trên một tấm ni lông quây thành cái bể và cho nước
vào.Đêm xuống, chỉ cần bật đèn, dế cứ thế lao tới, rơi vào bể nước và họ nhẹ
nhàng hốt vô rồi mang đi bán, đâu có niềm vui..lao động cuốc cày như xứ ta.Vả
chăng con dế xứ Campuchia cũng nhỏ và không thể béo ngậy ngon thơm như xứ Cam
của quê tôi là..Cam Lộ!
Những ngày cuối
tuần hanh hao mùa đông, trời đủ se se rét mà không mưa, chạy về quê thăm mạ rồi
vác cuốc ra sau biền bãi phù sa vào cuộc săn dế.
Dế mang về chỉ cần
ngắt bỏ cánh, lấy cái túi nhỏ phía đầu cánh rồi rửa sạch. Từ nguyên liệu này có
thể chế ra bao nhiêu món ngon. Nhồi mỗi con một hạt lạc rang vào bụng dế rồi
đem rán với lá chanh trên chảo mỡ, hay cứ để thế, ướp tẩm gia vị, dầu hào rồi
đem nướng.
Nhiều hàng quán bắt
đầu kinh doanh món dế này với giá đắt xắt ra miếng, một đĩa chừng hai chục con,
vài lá hành ngò đã kêu giá 50-60 ngàn đồng, tính ra mỗi con dế tính ra hai ba
nghìn bạc. Nhưng ra quán kêu dế bưng lên như vậy đâu có thú vị bằng ăn con dế
chính mình đào được.
Chừng hơn tiếng
đồng hồ đào bới, dăm bảy chục chú dế được xào lá chanh thơm phức, vàng ruộm
giòn tan, với chút rượu gạo quê nhà thơm thơm mùi đồng bãi, trong một chiều
cuối tuần se sắt heo may, ngồi với bạn cũ quê làng nhắc thời chăn trâu cắt cỏ,
nghĩ hạnh phúc trần gian đôi khi cũng giản dị mà rất vô cùng, không dễ gì có
được…
Lê Đức Dục
No comments:
Post a Comment